Thoái hóa khớp (OA) - Bệnh thoái hóa khớp, thoái hóa khớp phì đại

Thoái hóa khớp được phân loại thành nguyên phát (tự phát) hoặc thứ phát đối với một số nguyên nhân đã biết.

Thoái hóa khớp nguyên phát có thể khu trú ở một số khớp (ví dụ, mềm sụn ở xương bánh chè là thoái hóa khớp nhẹ xảy ra ở những người trẻ tuổi). Thoái hóa khớp nguyên phát thường được chia thành các vị trí khớp bị ảnh hưởng (ví dụ như bàn tay, bàn chân, khớp gối, háng). Nếu thoái hóa khớp nguyên phát liên quan đến nhiều khớp, nó được phân loại là thoái hóa khớp nguyên phát toàn thể.

Các khớp bình thường có ít tiếng lục khục khi cử động và không bị mòn khi vận động thông thường, vận động quá mức hoặc hầu hết các chấn thương. Sụn hyalin là cấu trúc vô mạch, không có thần kinh chi phối, và không có mạch bạch huyết. Các thành phần của sụn khớp bao gồm 95% là nước và chất ngoại bào và tế bào sụn khớp chỉ chiếm 5%. Tế bào sụn có chu kỳ tế bào dài nhất trong cơ thể (tương tự như tế bào thần kinh trung ương và tế bào cơ). Sức khoẻ và chức năng của sụn phụ thuộc vào lực ép và giải phóng của trọng lượng và việc sử dụng (ví dụ lực nén dịch từ sụn vào ổ khớp và vào các mao mạch và tĩnh mạch nhỏ, trong khi việc giải phóng lực cho phép sụn tái phát triển, tăng lượng nước và hấp thụ các chất điện giải và chất dinh dưỡng cần thiết).

Yếu tố khởi phát thoái hóa khớp thường không rõ, nhưng đôi khi thoái hóa khớp lại bắt đầu với tổn thương mô do chấn thương cơ học (ví dụ như rách sụn chêm), giải phóng các chất trung gian gây viêm từ màng hoạt dịch vào sụn, hoặc khiếm khuyết trong chuyển hóa sụn. Béo phì gây ra một số khiếm khuyết trong chuyển hóa sụn, dẫn đến tổn thương chất nền sụn và tái cấu trúc xương dưới sụn được trung gian bởi các adipokine như leptin và adipsin. Sự hủy hoại mô kích thích tế bào sụn cố gắng sửa chữa, làm tăng sản xuất proteoglycans và collagen. Tuy nhiên, quá trình sửa chữa cũng sẽ kích thích các enzyme làm giáng hóa sụn cũng như các cytokine viêm. Các chất trung gian gây viêm sẽ kích hoạt một chu trình viêm, kích thích thêm các tế bào sụn và tế bào màng hoạt dịch lót, cuối cùng phá vỡ sụn. Tế bào sụn trải qua quá trình chết tế bào (apoptosis). Khi sụn bị phá hủy, dẫn đến lộ xương dưới sụn và xương sẽ bị xơ và cứng.

Tất cả các mô khớp và một số mô quanh khớp có thể tham gia vào thoái hóa khớp.. Xương dưới sụn bị cứng, sau đó bị nhồi máu, và phát triển nang dưới sụn. Các quá trình sửa chữa xương gây ra xơ xương dưới sụn và hình thành gai xương ở rìa khớp. Các gai xương phát triển dường như để ổn định khớp. Màng hoạt dịch bị viêm và dày lên và sản sinh ra nhiều dịch khớp với độ nhớt giảm. Các gân cạnh khớp và dây chằng bị chèn ép, dẫn đến viêm gân và co rút. Khi khớp ít vận động hơn,cơ xung quanh mỏng và giảm chức năng hỗ trợ. Sụn chêm nứt và có thể rách.

Thoái hóa cột sống, ở mức độ đĩa đệm,có thể dẫn đến dày và tăng sinh của các dây chằng dọc sau, nằm ở phía sau thân đốt sống nhưng ở phía trước của tủy sống. Nó có thể trở thành các thanh ngang xâm lấn vào phần trước tủy sống. Phì đại và tăng sản của dây chằng vàng, nằm phía sau tủy sống, thường chèn ép phía sau ống sống, gây ra hẹp ống sống thắt lưng. Ngược lại, rễ thần kinh trước và sau, hạch, và dây thần kinh tủy sống được bảo vệ tương đối tốt trong lỗ liên hợp, chỉ chiếm 25% không gian có sẵn và có khả năng đệm tốt.

Thoái hoá khớp thường bắt đầu từ từ, thường bắt đầu với một hoặc vài khớp. Đau là triệu chứng sớm nhất của thoái hoá khớp, đôi khi được mô tả là đau sâu. Đau thường tăng lên ở những tư thế chịu trọng lực và giảm khi nghỉ ngơi nhưng cuối cùng có thể đau liên tục. Cứng khớp sau khi ngủ dậy hoặc không hoạt động nhưng kéo dài < 30 phút và giảm đi khi vận động. Khi thoái hoá khớp tiến triển, vận động khớp sẽ trở nên hạn chế, xuất hiện đau và cảm giác lục khục, lạo xạo. Sự tăng sinh của sụn, xương, dây chằng, gân, bao khớp, và màng hoạt dịch, cùng với tràn dịch khớp với các mức độ khác nhau, cuối cùng sẽ gây ra tình trạng sưng khớp trong thoái hoá khớp. Có thể xuất hiện co cứng ở tư thế gấp ở giai đoạn muộn. Viêm màng hoạt dịch cấp và nặng là không phổ biến.

Thoái hóa khớp háng gây hạn chế vận động dần dần và thường có triệu chứng trong các hoạt động chịu lực. Có thể đau ở vùng bẹn hoặc mấu chuyển lớn hoặc lan tới đùi và đầu gối.

Thoái hóa khớp gối gây mất sụn (mất sụn ở khoang trong gặp ở 70% trường hợp). Các dây chằng lỏng lẻo và khớp trở nên mất vững, với đau do tổn thương dây chằng và gân.

Thoái hóa khớp bào mòn gây ra viêm màng hoạt dịch và kén hoạt dịch ở bàn tay. Chủ yếu ảnh hưởng đến các khớp ngón gần hoặc xa. Khớp bàn ngón cái bị ảnh hưởng tới 20% thoái hóa khớp bàn tay, nhưng khớp và cổ tay và các khớp bàn ngón khác thường không bị. Vào thời điểm này, không rõ liệu thoái hóa khớp đốt ngón có bào mòn là một biến thể của thoái hóa khớp bàn tay hay là một bệnh riêng biệt.

Thoái hóa khớp thỉnh thoảng tiến triển không định trước nhưng đôi khi, không dự đoán được, có thể dừng lại hoặc đảo ngược.

Xét nghiêm trong thoái hóa khớp bình thường, nhưng có thể được yêu cầu để loại trừ những bệnh khác (ví dụ, viêm khớp dạng thấp) hoặc để chẩn đoán một bệnh đi kèm gây thoái hóa khớp thứ phát. Nếu thoái hóa khớp gây ra tràn dịch khớp, xét nghiệm dịch khớp có thể giúp phân biệt với viêm khớp; trong thoái hóa, dịch thông thường trong, nhớt, và có ≤ 2000 bạch cầu/mcL.

Thoái hóa các khớp bên ngoài các khớp thông thường gợi ý thoái hóa khớp thứ phát; cần phải đánh giá thêm để xác định bệnh lý đi kèm (ví dụ rối loạn nội tiết, chuyển hóa, ung thư hoặc nguyên nhân cơ sinh học).

mục tiêu điều trị thoái hóa khớp là giảm đau, duy trì tính linh hoạt, tối ưu hóa khớp và chức năng tổng thể. Các phương pháp điều trị cơ bản bao gồm các biện pháp vật lý bao gồm phục hồi chức năng; thiết bị hỗ trợ; tập thể dục tăng sức mạnh, linh hoạt, và độ bền; giáo dục bệnh nhân; và thay đổi trong các hoạt động của cuộc sống hàng ngày. Liệu pháp bổ trợ bao gồm điều trị bằng thuốc và phẫu thuật bằng. (Xem thêm Hướng dẫn của Tổ chức Thấp khớp / Viêm khớp Hoa Kỳ năm 2019 về Quản lý bệnh thoái hóa khớp bàn tay, hông và đầu gối để kiểm soát tình trạng viêm khớp háng và đầu gối không cần thiết.)